Hoe kan je leren om veerkrachtig te zijn?

Veerkracht. De kracht van een veer.

Je drukt de veer samen en wanneer je loslaat neemt ze terug de oorspronkelijke vorm aan.

Ik heb dat altijd al een bijzondere eigenschap gevonden, een beetje ongrijpbaar, ook. Mensen rondom mij vinden dat ik dat heb, veerkracht.

Zorgt de veerkracht ervoor dat ik meestal positief en optimistisch kan blijven en ook in mindere tijden kan blijven functioneren? Of is het omgekeerd, zorgt de houding voor de veerkacht? En als je voelt dat je er even geen meer hebt, kan je daar dan iets aan doen? Kan je leren veerkrachtig zijn? Kan je het opnieuw vinden wanneer je het verloren bent?

Deze gedachten houden mij nu in deze pandemietijden bezig en ik was heel blij dat het artikel van Maria Konnikova uit The NewYorker in mijn feed terecht kwam.

Zij ging op zoek naar wetenschappers die het begrip veerkracht onderzochten. Het begrip veerkracht is voor psychologen ook een hele uitdaging. Is het meetbaar met een test of is het toch vooral afhankelijk van hoe je leven loopt?

Als je een zorgeloos leven leidt, weet je dan eigenlijk of je veerkrachtig bent? Het komt immers maar aan de oppervlakte wanneer we obstakels tegenkomen op ons levenspad. Onze veerkracht wordt getest wanneer we met stress en andere bedreigingen te maken hebben. Op die momenten weet je het pas. Ga je eraan ten onder of kom je er bovenop?

De onderzoekers bestudeerden eerst beschermende factoren. Welke elementen uit je achtergrond of je persoonlijkheid zorgen ervoor dat je succesvol blijft ondanks de uitdagingen op je pad?

Een eerste factor is domweg geluk. Kom je op de juiste moment in je leven de juiste mentor tegen, dan vergroot je kans op veerkracht.

De meeste factoren zijn evenwel psychologisch en hebben te maken met de manier waarop je reageert op je omgeving.

Uit onderzoek blijkt dat veerkrachtige personen vanaf hele jonge leeftijd autonoom en onafhankelijk zijn. Ze houden van nieuwe ervaringen en ze staan positief in het leven. Ze hebben ook een grote interne locus of control. Deze Engelse term betekent dat ze de verantwoordelijkheid opnemen voor hun leven. Ze kiezen zelf hoe ze leven en laten dat niet bepalen door de omstandigheden in hun leven.

Veerkracht kan veranderen doorheen je leven. Soms verdwijnt ze omdat de stressfactoren te groot zijn. Er is dus een breekpunt. Ook het omgekeerde gebeurt op het breekpunt. Niet-veerkrachtige mensen vinden op dat moment een manier om veerkachtiger te zijn dan voorheen.

Kan het dan aangeleerd worden? Daar komen we terug bij mijn vraag.

Ook daar geven wetenschappers een antwoord op. Ze komen met een paar belangrijke besluiten.

1 Perceptie is alles.

Hoe zie je wat je overkomt? Elke gebeurtenis kan potentieel traumatisch zijn. Hoe komt het dan dat de ene dat zo ervaart en de andere niet? Het is afhankelijk van de manier waarop je de ervaring laat binnenkomen. Niet iedereen die een traumatische gebeurtenis meemaakt is op dezelfde manier getraumatiseerd. Overlevers van de holocaust, meer traumatische ervaringen kan ik me bijna niet voorstellen, vertoonden ofwel grote wanhoop die hen dikwijls tot zelfdoding dreef, ofwel namen ze de draad van hun leven weer op en zetten zelfs grootse prestaties neer. Traumatische gebeurtenissen voorspellen dus niet hoe je later zal functioneren. Het is de perceptie van het trauma dat allesbepalend is. Zonder af te doen aan de ernst van een trauma, stelden wetenschappers vast dat je een andere perceptie kan aanleren. We kunnen onszelf minder kwetsbaar maken door de manier waarop we naar een situatie kijken. Je kan leren anders denken. Deze training heeft langdurig effect.

2 Hoe je over iets denkt en praat, is belangrijk.

Enkele “verklaringstechnieken” kunnen ook heel wat betekenen.

- Verleg je focus van interne naar externe verklaringen.

We hebben vaak de neiging om in termen van schuld te denken. Door te aanvaarden dat je geen schuld hebt aan moeilijke geberutenissen, verleg je de focus.

- Denk minder in globale verklaringen en maak het specifiek.

Deze tegenslag is een negatief element in mijn leven maar het is geen giga-indicatie dat er iets fundamenteel verkeerd is met mij.

- Denk in niet-permanente verklaringen.

Door een gaatje te laten voor verandering en op zoek te gaan naar de mogelijkheden in plaats van aan te nemen dat alles muurvast zit, word je meer psychologisch succesvol.

3 Je “locus of control” is belangrijk.

We hadden het er al over. Door de verantwoordelijkheid voor je leven zelf op te nemen, ondervind je minder stress. Wanneer proefpersonen de locus of control veranderen van extern naar intern, leidt dit steeds tot positieve veranderingen.

Je kan dus een aantal vaardigheden leren die nodig zijn om veerkrachtig te zijn. Je kan jezelf ook ondermijnen met je eigen gedachten en gepieker. Wij mensen kunnen dat, een bedreiging die misschien nog niet eens bestaat in ons hoofd uitvergroten en dan wordt het vaak een een self-fulfilling prophecy.

Wanneer je een tegenslag als heel slecht klasseert, dan is de kans groot dat het een langdurend probleem wordt en dat het je heel negatief beïnvloedt. Ook het omgekeerde is waar. Wanneer je een tegenslag als een uitdaging aanvaardt en je gaat er flexibel mee om, dan kan je verder evolueren. Je kan leren van de tegenslag en groeien.

Het woord veerkracht kom je erg vaak tegen dezer dagen. Het hoeft geen leeg begrip te zijn. Er is veel onderzoek naar gedaan en dat toont aan dat veerkracht een aantal vaardigheden inhoudt, die je kan leren. Hoopvol, niet? Je hoeft het ook niet helemaal alleen te doen. Ik wil je graag coachen om veerkrachtig in je leven te staan.